Suw desgalarynyň etrofikasiýasy, adamyň işjeňliginiň täsiri bilen, organizmler tarapyndan talap edilýän azot we fosfor ýaly iýmitleriň köller, derýalar, aýlaglar we ş.m. ýaly haýal akýan suw desgalaryna köp mukdarda girip, çalt köpelmegine sebäp bolýan hadysany aňladýar. suwotulary we beýleki planktonlar, suw howasyndaky erän kislorodyň azalmagy, suwuň hiliniň ýaramazlaşmagy, balyklaryň we beýleki organizmleriň köpçülikleýin ölmegi.
Munuň sebäpleri esasan aşakdaky taraplary öz içine alýar:
1. Artykmaç iýmitler: Jemi fosfor we jemi azot ýaly ýokumly maddalaryň aşa köp bolmagy suw desgalarynyň ewtrofikasiýasynyň gönüden-göni sebäbi bolup durýar.
2. Suw akymynyň ýagdaýy: Suw akymynyň haýal ýagdaýy (köller, suw howdanlary we ş.m.) suw howdanyndaky iýmitleriň suwotularyň we ýaýramagynyň kynlaşmagyna sebäp bolýar, bu suwotularyň ösmegine kömek edýär.
3. Amatly temperatura: Suwuň temperaturasynyň ýokarlanmagy, esasanam 20 35 35 the aralygynda, suwotularyň ösmegine we köpelmegine kömek eder.
4. Adam faktorlary: Senagat, oba hojalygy we töwerekdäki ykdysady taýdan ösen we gür ilatly ýerlerde azot we fosforly hapa suwlar, zibil we dökünler köp mukdarda suw desgalarynyň ewtrofikasiýasynyň adam sebäpleridir.
Suw desgalarynyň etrofikasiýasy we daşky gurşawa ýetirýän täsiri
Suw desgalarynyň ewtrofikasiýasynyň daşky gurşawa täsiri esasan aşakdaky taraplarda öz beýanyny tapýar:
1. Suwuň hiliniň ýaramazlaşmagy: Yosunlaryň köpçülikleýin köpelmegi suw howasyndaky erän kislorody sarp eder, suwuň hiliniň ýaramazlaşmagyna we suw organizmleriniň ýaşamagyna täsir eder.
2. Ekologiki deňagramsyzlyk: Yosunlaryň däli ösmegi suw ekosistemasynyň maddy we energiýa akymyny ýok eder, görnüşleriň paýlanyşynda deňsizlige sebäp bolar we hatda tutuş suw ekosistemasyny kem-kemden ýok eder.
3. Howanyň hapalanmagy: suwotularyň çüýremegi we dargamagy ys döreder we atmosfera gurşawyny hapalar.
4. Suw ýetmezçiligi: Suwuň hiliniň ýaramazlaşmagy suw çeşmeleriniň ýetmezçiligini hasam güýçlendirer.
Aslynda düşnükli we düýpsüz köl birden ýaşyl boldy. Bu baharyň janlylygy bolup bilmez, ýöne suw howdanlarynyň ewtrofikasiýasynyň duýduryş signalydyr.
Suwuň hiliniň etrofikasiýasy, ýönekeý sözler bilen aýdylanda, suw howdanlarynda “ýeterlik iýmitlenmezlik”. Köller we derýalar ýaly haýal akýan suw desgalarynda azot we fosfor ýaly ýokumly maddalaryň mukdary aşa ýokary bolsa, suwotulary we beýleki planktonlar üçin “bufet” açan ýalydyr. Wildabany köpelip, “suw gülleýär”. Bu diňe bir suwy bulaşyk etmek bilen çäklenmän, eýsem birnäçe ekologiýa meselesini hem getirýär.
Suw desgalarynyň etrofikasiýasynyň hereketlendiriji güýji, bu artykmaç iýmitler nireden gelýär? Esasan aşakdaky çeşmeler bar:
Oba hojalygynyň dökünleri: Ekin hasylyny ýokarlandyrmak üçin köp mukdarda himiki dökünler ulanylýar we azot we fosfor dökünleriniň köpüsi ýagyş suwlarynyň täsiri astynda suw howdanyna akýar.
Lagym kanalizasiýasy: Şäherlerdäki içerki kanalizasiýa ýuwujy serişdelerde we iýmit galyndylarynda köp mukdarda iýmit maddalaryny öz içine alýar. Bejergi ýa-da nädogry bejergisiz gönüden-göni boşadylsa, suw desgalarynyň ewtrofikasiýasynyň günäkärine öwrüler.
Senagat zyňyndylary: Käbir zawodlar önümçilik döwründe azot we fosfor bolan hapa suwlary öndürer. Dogry akdyrylmasa, suw howdanyny hem hapalar.
Tebigy faktorlar: Topragyň eroziýasy ýaly tebigy faktorlar käbir iýmit maddalaryny hem getirip bilse-de, häzirki jemgyýetde suwuň hiliniň ewtrofikasiýasynyň esasy sebäbi adam işjeňligi.
Suw desgalarynyň etrofikasiýasynyň netijeleri:
Suwuň hiliniň ýaramazlaşmagy: Yosunlaryň köp mukdarda köpelmegi suwda erän kislorody sarp eder, suwuň hiliniň ýaramazlaşmagyna we hatda ýakymsyz ys çykarmagyna sebäp bolar.
Ekologiki deňagramsyzlyk: Yosunlaryň ýaýramagy beýleki suw jandarlarynyň ýaşaýyş meýdanyny gysar, balyklaryň we beýleki organizmleriň ölümine sebäp bolar we ekologiki deňagramlylygy bozar.
Ykdysady ýitgiler: Ewtrofikasiýa balykçylyk we syýahatçylyk ýaly pudaklaryň ösmegine täsir edip, ýerli ykdysadyýete ýitgi çeker.
Saglyk üçin töwekgelçilikler: Ewtrofiki suw desgalarynda adam saglygyna howp salýan bakteriýalar we toksinler ýaly zyýanly maddalar bolup biler.
Suw desgalarynyň ewtrofikasiýasynyň sebäpleri bilen bilelikde içerki lagym we senagat hapa suwlarynda zerur azot we fosfor indeks synaglary geçirilýär we çeşmeden “petiklemek” ekzogen iýmitleriň girişini netijeli azaldyp biler. Şol bir wagtyň özünde köllerde we derýalarda azotyň, fosforyň we beýleki görkezijileriň tapylmagy we gözegçilik edilmegi, suwuň hiliniň howpsuzlygy we goragy üçin zerur maglumatlary goldamak we karar bermek üçin esas döreder.
Suw desgalarynyň etrofikasiýasy üçin haýsy görkezijiler barlanýar?
Suwuň etrofikasiýasyny kesgitlemegiň görkezijilerine hlorofil a, umumy fosfor (TP), jemi azot (TN), aç-açanlyk (SD), permanganat indeks (CODMn), erän kislorod (DO), biohimiki kislorod islegi (BOD), himiki kislorod islegi (BOD) degişlidir. KOD), umumy organiki uglerod (TOC), kislorodyň umumy islegi (TOD), azotyň düzümi, fosforyň mukdary, bakteriýalaryň we ş.m.
LH-P300 çalt we takyk ölçäp bilýän tygşytly köp parametrli suw hil ölçegidirKOD, ammiak azoty, jemi fosfor, jemi azot, organiki hapalaýjylar we suw nusgalarynda organiki däl hapalaýjylar. Suwuň etrofikasiýasynyň esasy azot we fosfor görkezijilerini ýüze çykarmak zerurlyklaryny kanagatlandyryp biler. Gural kiçijik we ýeňil, işlemek aňsat we doly işleýär, gaty ýokary çykdajyly. Suwuň etrofikasiýasy her kimiň durmuşy, saglygy we durmuş derejesi bilen baglanyşykly. Ylmy gözegçilik we jogap arkaly bu kynçylygy ýeňip geçip, ýaşamak üçin garaşly suw baýlyklarymyzy gorap biljekdigimize ynanýaryn. Indi başlalyň, töweregimizdäki ownuk zatlardan başlalyň we suw baýlyklarynyň durnukly ösmegine goşant goşalyň!
Iş wagty: Awgust-09-2024
