Biohimiki kislorod islegi (BOD)Suwdaky organiki maddalaryň mikroorganizmler tarapyndan biohimiki taýdan zaýalanmak ukybyny ölçemek üçin möhüm görkezijileriň biri, şeýle hem suwuň we daşky gurşawyň özüni arassalamak ukybyna baha bermek üçin esasy görkeziji bolup durýar. Senagatlaşmagyň çaltlaşmagy we ilatyň köpelmegi bilen suw gurşawynyň hapalanmagy has çynlakaýlaşdy we BOD kesgitlemesiniň ösüşi kem-kemden gowulaşdy.
BOD kesgitlemesiniň gelip çykyşyny XVIII asyryň ahyrynda, adamlar suwuň hili meselesine üns berip başlanda gözläp bilerler. BOD suwdaky organiki galyndylaryň mukdaryna baha bermek üçin, ýagny suwdaky mikroorganizmleriň organiki maddalary zaýalamak ukybyny ölçemek bilen hilini ölçemek üçin ulanylýar. Başlangyç BOD kesgitlemek usuly, şöhle inkubasiýa usulyny ulanyp, has ýönekeýdi, ýagny suw nusgalary we mikroorganizmler ösdürip ýetişdirmek üçin belli bir gapda sanjym edildi, soň sanjymdan öň we soň ergindäki erän kislorodyň tapawudy ölçenildi we BOD bahasy şoňa esaslanyp hasaplandy.
Şeýle-de bolsa, şöhle inkubasiýa usuly köp wagt talap edýär we işlemek çylşyrymly, şonuň üçin köp çäklendirmeler bar. 20-nji asyryň başynda adamlar has amatly we takyk BOD kesgitlemek usulyny gözläp başladylar. 1939-njy ýylda Amerikaly himik Edmonds kesgitlemegiň wagtyny azaltmak üçin erän kislorodyň doldurylmagynyň öňüni almak üçin organiki azot maddalaryny inhibitor hökmünde ulanmak üçin BOD kesgitlemegiň täze usulyny teklip etdi. Bu usul giňden ulanyldy we BOD kesgitlemegiň esasy usullarynyň birine öwrüldi.
Döwrebap ylym we tehnologiýanyň ösmegi we gurallaryň ösmegi bilen BOD kesgitlemek usuly hasam kämilleşdirildi we kämilleşdirildi. 1950-nji ýyllarda awtomatlaşdyrylan BOD guraly peýda boldy. Gural, suw nusgalarynyň üznüksiz kesgitlenmegine, kesgitlemegiň takyklygyny we durnuklylygyny ýokarlandyrmaga, erän kislorod elektrodyny we temperatura gözegçilik ulgamyny ulanýar. 1960-njy ýyllarda kompýuter tehnologiýasynyň ösmegi bilen BOD kesgitlemegiň netijeliligini we ygtybarlylygyny ep-esli ýokarlandyran kompýuter torlaýyn awtomatiki maglumatlary ýygnamak we derňew ulgamy peýda boldy.
21-nji asyrda BOD kesgitlemek tehnologiýasy hasam öňe gidişlik etdi. BOD kesgitlemesini has çalt we takyk etmek üçin täze gurallar we seljeriş usullary girizildi. Mysal üçin, mikrob analizatorlary we floresan spektrometrler ýaly täze gurallar, suw nusgalarynda mikroblaryň işjeňligini we organiki maddalaryň mazmunyny onlaýn gözegçilikde saklamagy we seljermegi amala aşyryp bilerler. Mundan başga-da, biosensorlara we immunoassaý tehnologiýasyna esaslanýan BOD kesgitlemek usullary hem giňden ulanyldy. Biosensorlar organiki maddalary anyklamak üçin biologiki materiallary we mikrob fermentlerini ulanyp bilerler we ýokary duýgurlyk we durnuklylyk aýratynlyklaryna eýe bolup bilerler. Immunoassay tehnologiýasy, belli bir antikorlary jübütlemek arkaly suw nusgalarynda belli organiki maddalaryň mazmunyny çalt we takyk kesgitläp biler.
Soňky birnäçe onýyllykda BOD-ny ýüze çykarmak usullary şöhle medeniýetinden organiki azotyň inhibisiýa usulyna, soňra bolsa awtomatlaşdyrylan enjamlara we täze gurallara geçdi. Ylmyň we tehnologiýanyň ösmegi we gözlegleriň çuňlaşmagy bilen BOD kesgitlemek tehnologiýasy henizem kämilleşdirilýär we täzelenýär. Geljekde daşky gurşawyň habardarlygynyň ýokarlanmagy we kadalaşdyryjy talaplaryň ýokarlanmagy bilen BOD kesgitlemek tehnologiýasynyň ösmegini we suwuň hiline gözegçilik etmegiň has täsirli we takyk serişdesine öwrüljekdigini çaklamak mümkin.
Iş wagty: Iýun-07-2024
